ေခတ္မီေအာင္ Institutionalization အေၾကာင္း ေျပာၾကည့္မယ္….. >>“ံHWH ဥံဳ ေပးစာ၊တိုင္စာ၊ရင္ဖြင့္စာ က႑”

"စစ္အာဏာရွင္စနစ္အကူးအေျပာင္းကာလ ႏွင့္ ကိုလိုနီေခတ္အကူးအေျပာင္းကာလ" ကို က်ေနာ္႔အေနနဲ႔ ႏွိဳင္းယွဥ္စဥ္းစားေနမိတယ္…။
အခုတေလာ ေခတ္စားေနတဲ႔ Institution ေတြ အားနည္းလို႔ အကူးအေျပာင္းကာလမွာ ေမွ်ာ္လင့္သေလာက္ မေအာင္ျမင္ဘူးလို႔ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ႔ မွတ္ခ်က္ေတြ ေပးေနၾကတာလဲ ၾကားေနရေတာ႔ ဆက္စပ္စဥ္းစားေနမိတယ္….။
(စကားခ်ပ္။ ။ Institution ေတြ အားနည္းေအာင္ ဘယ္သူေတြ လုပ္ခဲ႔တာလဲ.....??? ဆိုတာပါ ဆက္စပ္စဥ္းစားမိပါေတာ႔တယ္… :P)

ကိုလိုနီေခတ္္ကေန လြတ္လပ္ၿပီးေခတ္ အကူးအေျပာင္းကာလမွာ -
(၁) တဖက္က ကိုလိုနီပညာေရးစနစ္ကို အားက်ေသာ အမူအက်င့္မ်ား စြဲေနေသးတဲ႔၊ ဓနသဟာယႏိုင္ငံမ်ား၏ ၾကြယ္ဝခ်မ္းသာမႈကို အားက်ၿပီး ထိုအတိုင္း ဆက္ေနေစခ်င္ေသးတဲ႔၊ (အထူးသျဖင့္) ထိုအမူအက်င့္စြဲေနေသးတဲ႔ ပညာတတ္လူတန္းစားတခ်ိဳ႕ အေနနဲ႔ ထူေထာင္ေနခ်င္မယ္လို႔ မွန္းဆရတဲ႔ အရင္းရွင္စနစ္ နဲ႔
(၂) အျခားတဖက္က အေျခခံလူတန္းစား (ေတာင္သူလယ္သမား နဲ႔ အလုပ္သမား) အေျချပဳတဲ႔ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္တို႔ ထိပ္တိုက္တိုးခဲ႔ေစေပမယ့္…….

ထိုအစြန္း(၂)ဖက္ၾကားကို ခ်ိန္ညွိေပးႏိုင္ခဲ႔တဲ႔ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီစနစ္ (ေနာက္ ဆိုရွယ္လစ္ဒီမိုကေရစီဘက္ယိမ္္းတဲ႔စနစ္) က အတိုင္းအတာတခုထိ ေအာင္ျမင္ခဲ႔မယ္လို႕ မွန္းဆေတြးတာေနမိပါတယ္….။

က်ေနာ္ ဥာဏ္မီသေလာက္ေတြးေတာတာျဖစ္တဲ႔အတြက္ သမိုင္းဆိုင္ရာေတြကိုေတာ႔ မေျပာရဲပါ…။

ယုံၾကည္ေနမိတာကေတာ႔ -
အဂၤလိပ္ကိုလိုနီေခတ္မွာ Institution တခ်ိဳ႕ကို အဂၤလိပ္ေတြ တည္ေဆာက္ေပးခဲ႔တဲ႔အတြက္ bureaucratic Institution ေတြရယ္ နဲ႔ Academic Institution တခ်ိဳ႕ရယ္က ခိုင္မာေနခဲ႔မယ္ဆိုတာ အားလုံးလည္း သိၿပီးသား ကိစၥျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္…။

အဂၤလိပ္ကိုလိုနီေခတ္မွာ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈႏွဳန္းကို အေတာ္အသင့္ ထိန္းထားႏိုင္တာေၾကာင့္ေကာ၊ ဝန္ထမ္းမ်ားကို လုံေလာက္ေသာလစာမ်ား ေပးထားႏိုင္ခဲ႔တာေကာ၊ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ခိုင္မာစြာ အျပစ္ေပးႏိုင္ခဲ႔တာေကာ Corruption (လာဘ္စားမႈ) ကေတာ႔ အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ ေလွ်ာ႔နည္းေနမယ္လို႔ ခန္႔မွန္းရပါတယ္….။
ဒါေၾကာင့္ လြတ္လပ္ၿပီးေခတ္ရဲ႕ Institution ေတြကို ျပန္လည္အသြင္ေျပာင္းရတဲ႔အခါမွာ -
ကိုလိုနီပညာေရးစနစ္ကို အားက်ေသာအမူအက်င့္၊ ကၽြန္ေစာ္နံေနေသာ အမူအက်င့္၊ အရင္းရွင္စနစ္ဘက္ အစြန္းတဖက္နင္းေနေသာအမူအက်င့္...... စတဲ႔ အမူအက်င့္မ်ားကိုသာ ေျပာင္းလဲႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားခဲ႔ရမယ္လို႔ ခန္႔မွန္းရၿပီး -
အေတာ္အတန္႔ ခိုင္မာေနတဲ႔ Institutions တခ်ိဳ႕ (bureaucratic Institutions လို႔ပဲေခၚေခၚ) နဲ႔ Academic Institution ကေတာ႔ သိပ္ႀကိဳးပမ္းေနစရာ မလိုပဲ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီေခတ္ကို ထူေထာင္ခဲ႔ႏိုင္မယ္လို႔ ခန္႔မွန္းရမိပါတယ္….။

စစ္အာဏာရွင္စနစ္အကူးအေျပာင္းကာလမွာေတာ႔ -
“ဘယ္ Institution ကို နမူနာ ျပရမလဲ” ဆိုတာကို က်ေနာ္႔အေနနဲ႔ မခန္႔မွန္းႏိုင္ေတာ႔ပါ…။

Academic Institution ကေတာ႔ က်ေနာ္တို႔ကိုယ္တိုင္ ျဖတ္သန္းလာခဲ႔ရေတာ႔ က်ေနာ္တို႔မ်ိဳးဆက္ (၁၉၈၉-၂၀၀၇ မ်ိဳးဆက္)အေနနဲ႔ အားလုံးအသိပဲ ျဖစ္ပါလိမ္႔မယ္….။
ပညာရပ္ဆိုင္ရာျမတ္ႏိုးမႈကို လိုခ်င္ပါတယ္ဆိုတဲ႔ က်ေနာ္တို႔တေတြ “Academic Institution” (ပညာရပ္ဆိုင္ရာလြတ္လပ္ခြင့္ကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မယ့္ လူမႈအေဆာက္အအုံဖြဲ႔စည္းမႈ) ဘယ္ေလာက္ အတိုင္းအတာအထိ..... ရခဲ႔ၾကလဲဆိုတာ ျပန္ေတာင္ မေျပာခ်င္ေတာ႔ပါဘူး…။

ကဲ….. ထားေတာ႔……….. ထပ္ေျပာရေအာင္ -
Bureaucratic Institution ေတြအေနနဲ႔ ႏွိဳင္းယွဥ္ရေအာင္ -
အာဏာရွင္ေခတ္မွာ Bureaucratic Institution လို႔ေတာင္ မေျပာႏိုင္ခဲ႔ပါဘူးဗ်ာ…………….။

စစ္အာဏာရွင္စနစ္တည္ေဆာက္မႈမွာ (က်ေနာ္တို႔ေခတ္မွာ) -
(၁) လာဘ္စားမႈေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာရင္ဆိုင္ရေတာ႔တာပါပဲ ............။
(ဥပမာ- ေက်ာင္းဆရာမေလးတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ရာထူးတိုးဖို႔အတြက္ ကာမလာဘ္ထိုးခဲ႔ရတာေတြ၊ ညႊန္ခ်ဳပ္ျဖစ္ဖို႔အတြက္ အဘေခၚခဲ႔ရတာေတြ၊ သာမန္ရုံးလုပ္ငန္းေတြမွာေတာင္ သာမန္ျပည္သူေတြအေနနဲ႔ ပိုက္ဆံတစ္ေထာင္၊ ႏွစ္ေထာင္ ေပးခဲ႔ရတာေတြကို ဆိုလိုပါတယ္…..)

(၂) ထို Junta Bureaucratic ေတြကို အာဏာဖီဆန္ၿပီး လမ္းမေတြေပၚမွာ (ဒါမွမဟုတ္) တရားရင္ဆိုင္ၿပီး တရားရုံးေတြေပၚမွာ အဆုံးစီရင္ခံရရင္ေတာင္မွ ကိုလိုနီေခတ္ကလို တရားဝင္အာဇာနည္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခံရမယ့္ အသိအမွတ္ျပဳမႈမ်ိဳးကို ရႏိုင္ခဲ႔ရဲ႕လားလို႔…..
ဆိုတာကို ျပန္စဥ္းစားေနမိပါတယ္………..။

၁၉၈၈ ကေန ၂၀၀၇ အထိ လူမသိသူမသိ ေသးဆုံးခဲ႔ရတဲ႔ အညတညအာဇာနည္ေတြ…….
ဘယ္ေလာက္ရွိမယ္ဆိုတာ….......
ဒီေခတ္ (ဒီမိုကေရစီလို႔ ေျပာေနတဲ႔ေခတ္) မွာ ဘယ္သူမွ အတိအက် မေျပာႏိုင္ေသးပါဘူး…..။
“အသားထဲက ေလာက္ထြက္တယ္”…….ဆိုတာ ဘယ္လိုမ်ိဳးလဲ ????????????? ဆိုတာကို....
“တံငါနားနီး တံငါ……… မုဆိုးနားနီး မုဆိုး” ပါပဲဗ်ာ…………. လို႔.......
ဒီေန႔ေခတ္ရဲ႕ Institutionalization ေတြကို ေျပာလိုက္ခ်င္ပါတယ္……………။

ခိုင္မာတဲ႔ Institution မဟုတ္ရင္ တခ်ိန္မွာ အသားထဲက ေလာက္ထြက္မွာပါပဲ…….။
အခုထိေတာ႔ ..........
“Institution ေတြဟာ တံငါနားနီး တံငါ……… မုဆိုးနားနီး မုဆိုး” ေတြပါပဲ………….။

ကဲ……………….
က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ “လူဆိုတာ ဓမၼနဲ႔ ေနဖို႔ အၿမဲႀကိဳးစားတယ္” ဆိုတဲ႔ အယူအဆကို လက္ခံႏုိင္ေသးရင္….(ဒါမွမဟုတ္) တခ်ိဳ႕ေတြကလည္း ေနႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္ဗ်ာ…. လို႔ က်ေနာ္တို႔ကို ေျပာလာခဲ႔ရင္…………..
က်ေနာ္႔အေနနဲ႔ အႀကံေပးခ်င္တာကေတာ႔...................

(၁) ဒီမိုကေရစီ အမူအက်င့္ကို ေျပာင္းလဲႏိုင္ေသာ Institutionalization
(၂) ဓမၼတရားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ (Implementation) ႏိုင္ေသာ Institutionalization
(၃) တကယ္ကူးေျပာင္းႏိုင္ေသာ Institutionalization
(၄) Academic Freedom အရ အမ်ိဳးစုံ (ဖင္တျပန္၊ ေခါင္းတျပန္) ေဝဖန္ႏိုင္ေသာ Democratic Institutionalization ..........................

စသည္တို႔ကို တည္ေဆာက္ၾကပါစို႔လို႔………………………
ဆုေတာင္းရင္း…………………………….။.........။.........။

(Institutionalization အေၾကာင္း ေျပာၾကည့္တာပါ….. :P)

ရိုးယံႏွိဳင္း
(၂၆.၁.၂၀၁၄)

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

“ံHWH ဥံဳ ေပးစာ၊တိုင္စာ၊ရင္ဖြင့္စာ က႑”သို႔ သတင္းမ်ား ေပးပို႔လိုပါက hwhforandroid@gmail.com သို႔ ဆက္သြယ္ေပးပို႕ႏိုင္ပါျပီ။ ေပးပို႔သူမ်ားအေနနဲ႔ အမည္၊ လိပ္စာ၊ မွတ္ပံုတင္ ဖုန္းနံပါတ္ အျပည္႔အစံုကို ထည့္ေရးေပးေစလိုပါတယ္။ (ျပည္တြင္းျပည္ပ သတင္းဌာနမ်ား၏ သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္မ်ားတြင္ ေဖာ္ျပႏိုင္ရန္ ဆက္သြယ္ေမးျမန္း စံုစမ္းႏိုင္ရန္ ရည္ရြယ္သည္) ။ သတင္းတြင္ မေဖာ္ျပေစလိုပါက "သတင္းတြင္မေဖာ္ျပေစလိုပါ"ဟု ထည့္သြင္းေရးသားေပးပို႔က သတင္းေပးပို႔သူရဲ႕ ဖုန္း ႏွင့္ အခ်က္အလတ္မ်ားအား HWH ဥံဳ Adminမ်ားမွ တပါး မည္သူကိုမွ် ေပးမသိေစဘဲ သိမ္းဆည္းထားပါမည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ပုဂိၢဳလ္ေရးဆန္ေသာ သတင္းေပးပို႔မူမ်ားတြင္ ေပးပို႔သူအား ဖုန္းျဖင့္ တာ၀န္ယူႏိုင္/မႏိုင္ အတည္ျပဳခိုင္းပါမည္။ အခ်က္အလက္ျပည့္စံုေသာ မတိုေတာင္းေသာ သတင္းမ်ားအားလံုး တင္ေပးပါမည္။